,,რადგან მეოთხე სტადიის სიმსივნე გვაქვს და გამოჯანმრთელების შანსი ნაკლებია, სახელმწიფო არ გვაფინანსებს”
სახელმწიფო უწყებებში ხშირად ამბობენ, რომ ონკოლოგიურ ავადმყოფებს სახელმწიფო ეხმარება და ისინი არ არიან ყურადღების მიღმა დარჩენილები. რამდენად არის ეს სიმართლე, მკითხველმა ჩვენი რესპონდენტების ისტორიებითა და ჯანდაცვის სამინისტროს ოფიციალური პასუხით თავად განსაჯოს.
მაია ტურაშვილი გორის გიორგი ერისთავის სახელობის თეატრის მსახიობია. ახალგაზრდა ქალი რამდენიმე წელია ვერაგ დაავადებას ებრძვის. როგორც გვითხრა, მას მეოთხე სტადიის სიმსივნე დაუდგინეს.
მაია ტურაშვილი:
– მუნიციპალიტეტებში ონკოლოგიური პაციენტები მხოლოდ სიმსივნის მესამე სტადიამდე ფინანსდებიან. მეოთხე სტადიის სიმსივნის მკურნალობას რეგიონებში არ აფინანსებენ, თბილისელებს კი თბილისის მერია აფინანსებს. ნოემბერში გვითხრეს, ახალი წლიდან მეოთხე სტადიის მკურნალობაც დაფინანსდებაო, მაგრამ ეს თანადგომა ჯერაც არ ჩანს.
წამლებს, რომლებიც სიცოცხლის შესანარჩუნებლად გვჭირდება და საკმაოდ ძვირადღირებულია, ჩვენ ვყიდულობთ. მაგალითად, “პერჯეტა” ღირს 8 000 ლარი, “ჰერცეპტინი” – 2 300 ლარი, რამდენიმე თვეა, ცოტა გაიაფდა, თორემ თებერვლამდე 3 800 ლარი ღირდა. ეს მედიკამენტები კურნავს სიმსივნეს და მეც ამ წამლებმა შემიჩერა დაავადება, მაგრამ მათი შეძენა ძალიან ჭირს. წარმოიდგინეთ, ასეთი ძვირადღირებული მედიკამენტები ყოველგვარი შეღავათის გარეშე თავად უნდა ვიყიდოთ რეგიონებში მცხოვრებმა ონკოპაციენტებმა.
ამასთან ერთად, გვჭირდება მედიკამენტი “ზომეტაც”, რომელიც ძვლების მეტასტაზების განვითარებას უშლის ხელს. ყოველ 28 დღეში ერთხელ უნდა მიიღოს ონკოპაციენტმა და 200 ლარი ღირს. არც ეს ფინანსდება, არადა ყველაზე გაჭირვებულ, მეოთხე სტადიის სიმსივნიან პაციენტებს წყალივით გვესაჭიროება. მისი არმიღება სწრაფ სიკვდილს ნიშნავს.
რადგან მეოთხე სტადიაა და გამოჯანმრთელების შანსი ნაკლებია, ალბათ ამიტომ არ გვაფინანსებენ. იმის გამო, რომ ამ წამლების შესაძენად ფინანსები ვერ მოიძიეს, ბევრი ონკოპაციენტი გარდაიცვალა. ზოგს გაუუარესდა მდგომარეობა, არადა ეს მედიკამენტები გახლავთ უმძიმეს მდგომარეობაში მყოფთათვის განკურნების ერთადერთი იმედი.
“ჰერცეპტინის” სახელმწიფო პროგრამა, რომლითაც ონკოლოგიური პაციენტები აღნიშნულ წამლებს უფასოდ იღებენ, მთელ საქართველოში მოქმედებს პირველი, მეორე და მესამე სტადიის სიმსივნით დაავადებულთათვის. ამ პროგრამაში არ არის ჩართული მხოლოდ მედიკამენტი “პერჯეტა”. მეოთხე სტადიის სიმსივნიან ავადმყოფებს კი თბილისში აფინანსებს მერია 80%-ით, 20%-ს თავად პაციენტები იხდიან. 100%-იანი დაფინანსება აქვთ მხოლოდ სოციალურად დაუცველებს და პენსიონრებს. რეგიონში მცხოვრებლებს დღემდე გვატყუებენ.
მეოთხე სტადიის სიმსივნის მკურნალობის დაფინანსებას შეგვპირდა ჯანდაცვის სამინისტრო. ჩემი ინფორმაციით, მინისტრი უნდა შეხვედროდა რაიონების გამგებლებს. სამინისტრო დაგვიფინანსებდა მკურნალობის 80%-ს, დარჩენილ 20%-ს კი – გამგეობები, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ ჩქარობენ. მათ სიცოცხლეზე ხომ არ არის საუბარი და რა ეჩქარებათ? არიან ავადმყოფები, რომლებმაც ეს წამლები ვერ შეიძინეს, ხელი ჩაიქნიეს და სიკვდილს ელოდებიან.
გაიყიდა ოჯახი ჩემი მკურნალობის გამო. ქიმიოთერაპიას და კვლევებს თანადაფინანსებით ვიკეთებდი, მაგრამ ქიმიოთერაპია ნოემბერში დავამთავრე და მას მერე ეს თანაგადახდაც მომიხსნეს, ერთი თეთრითაც აღარ მაფინანსებენ. იანვრიდან გამოსცეს დადგენილება, ვინც ქიმიას აღარ იკეთებს, მას გამოკვლევებიც არ უნდა დაუფინანსდესო. ქიმიის გარეშე კვლევებს დაარქვეს გეგმური და მასში ფულის გადახდას გვთხოვენ. გეგმური რატომ არის, როცა ექიმის რჩევით, ქიმიოთერაპიის გარდა, ვიღებ ყველა იმ ონკოლოგიურ მედიკამენტს, რომლებსაც მანამდე ვიღებდი და დიაგნოზიც იგივე მაქვს – მეოთხე სტადიის სიმსივნე?
კვლევებიც ძალიან ძვირია. წინა თვეში ჩავიტარე და 1200 ლარი გადავიხადე. არადა ყველა ონკოპაციენტს ორ თვეში ერთხელ მაინც გვჭირდება სიღრმისეული კვლევის ჩატარება. ამდენს ვიხდით წამლებში და საავადმყოფოში გადასხმის გაკეთებაშიც ვიხდით ფულს. თავდაპირველად გადასხმის გაკეთება 200 ლარამდე გაზარდეს, მაგრამ ერთი ამბავი ატყდა და 100 ლარამდე ჩამოიყვანეს.
2017 წლის მარტიდან ონკოპაციენტებს “სიურპრიზი” მოგვიწყეს – ექიმის ვიზიტიც ფასიანი გახადეს. ხეჩინაშვილის კლინიკაში ექიმთან ვიზიტში 70 ლარს ვიხდი. ორიოდე დღის წინ კი 100 ლარი გახადეს. რამდენჯერმე კონსულტაციის ფულიც გადამახდევინეს. ვუთხარი, აქ ვმკურნალობ და კონსულტაცია რაში მჭირდება-მეთქი. სამ თვეში ერთხელ მაინც უნდა გადაიხადოთ 70 ლარიო, მიპასუხეს.
შეიხედეთ ონკოლოგიურ საავადმყოფოებში და ნახავთ, რა საშინელებაც ხდება, სხვა ონკოპაციენტებსაც გაგაცნობთ და ისინიც მოგიყვებიან, რა დღეშიც ვართ.
მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვის სამინისტროს მაია ტურაშვილის ინტერვიუდან ამონარიდები გავუგზავნეთ, მათგან კონკრეტული პასუხები ვერ მივიღეთ. გთავაზობთ შემოკლებულ ვარიანტს მათი ოფიციალური კომენტარიდან და დასკვნები თავად გააკეთეთ.
კითხვაზე, თუ რატომ გახდა ონკოპაციენტის ვიზიტი ექიმთან ფასიანი, ასე გვიპასუხეს:
“საყოველთაო ჯანდაცვაზე გადასვლის მიზნით გასატარებელ ზოგიერთ ღონისძიებათა შესახებ” საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 21 თებერვლის N36 დადგენილებაში განხორციელებული ცვლილებების საფუძველზე, საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამის გეგმური ამბულატორიული მომსახურების ფარგლებში დაზუსტდა ექიმ-სპეციალისტების ჩამონათვალი.
კერძოდ, პროგრამის მოსარგებლეს სხვა სამედიცინო მომსახურებებთან აქვს შესაძლებლობა, ოჯახის ან სოფლის ექიმის დანიშნულებით მიიღოს ენდოკრინოლოგის, ოფთალმოლოგის, კარდიოლოგის, ნევროლოგის, ოტორინოლარინგოლოგის, გინეკოლოგის, უროლოგის და ქირურგის კონსულტაცია გეგმური ამბულატორიული მომსახურების მიმწოდებელ მისთვის სასურველ პირველადი ჯანდაცვის სამედიცინო დაწესებულებაში რეგისტრაციის საფუძველზე.
ამასთან, პროგრამით მოსარგებლე პირს სამედიცინო დაწესებულების შეცვლა შეუძლია ყოველ ორ თვეში ერთხელ. ამასთან გაცნობებთ, რომ ონკოლოგის ბინაზე ვიზიტი, ასევე სტაციონარულ დაწესებულებაში ონკოლოგის კონსულტაცია და გამოკვლევები არ მიეკუთვნება პროგრამულ მომსახურებას საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამის ამოქმედებიდან დღემდე პერიოდში.
სამედიცინო საჭიროებიდან გამომდინარე, პაციენტის ბინაზე ვიზიტს და ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასებას ახორციელებდა/ახორციელებს, ოჯახის ან უბნის ექიმი”.
რაც შეეხება კითხვას სახელმწიფოს მიერ მიწოდებულ სერვისებზე, მათ მიერ გამოგზავნილი პასუხიდან საინტერესოდ და ჩვენს სტატიასთან თემატურ თანხვედრაში მოგვეჩვენა კომენტარის მხოლოდ ერთი მონაკვეთი:
“2013 წელს ამოქმედებული საყოველთაო ჯანდაცვის სახელმწიფო პროგრამის საბაზისო პაკეტი მოიცავს ონკოლოგიურ პაციენტთა მკურნალობას, კერძოდ, ქიმიოთერაპიას, ჰორმონოთერაპიას და სხივურ თერაპიას და ამ პროცედურებთან დაკავშირებულ გამოკვლევებსა და მედიკამენტებს, ასევე გეგმურ ქირურგიულ ოპერაციებს და მასთან დაკავშირებული წინა საოპერაციო, ოპერაციის მსვლელობისას განხორციელებულ და პოსტოპერაციული პერიოდის ყველა ტიპის ლაბორატორიულ, ინსტრუმენტულ გამოკვლევებს.
რეფერალური მომსახურების სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში, 2016 წლიდან ხორციელდება ადრეული ძუძუს აგრესიული HER-2 რეცეპტორდადებითი დიაგნოზის მქონე პირების თარგეტული სამკურნალო მედიკამენტით (ტრასტუზუმაბი) ნაწილობრივ ან სრულად უზრუნველყოფა.
რეფერალური მომსახურების სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში განიხილება ასევე სხვადასხვა დიაგნოზის მქონე მოქალაქეების დაფინანსება ისეთ შემთხვევებში, როდესაც მათთვის აუცილებელი სამედიცინო სერვისი არ არის მოცული სხვა სახელმწიფო პროგრამით (მაგ.: ბირთვული მედიცინის სერვისები, ადიუვანტური თერაპია), ან დაზღვევით, ან მათი მკურნალობა ამ ეტაპზე შეუძლებელია საქართველოში და საჭიროებენ საზღვარგარეთ მკურნალობას (მაგ. მაღალდოზირებული ქიმიოთერაპია, ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია და სხვა).
2016-2017 წლებში დაახლოებით 8 960 (მათ შორის, სახელმწიფოდან ნაწილობრივ მიღებული დაფინანსებით – 850 შემთხვევა) ონკოლოგიური პაციენტი გაემგზავრა საქართველოდან უცხოეთში სამედიცინო სერვისის მიღების მიზნით.
“ბავშვთა ონკოჰემატოლოგიური მომსახურების” სახელმწიფო პროგრამა ითვალისწინებს 18 წლამდე ასაკის ონკოჰემატოლოგიური პაციენტებისთვის ამბულატორიული და სტაციონარული მკურნალობის ხარჯების ანაზღაურებას სრულად, თანაგადახდის გარეშე. პროგრამის ფარგლებში ასევე ანაზღაურდება გართულებების მართვა და ამბულატორიული ტიპის დაცვითი თერაპია. პაციენტების მკურნალობა მიმდინარეობს Gუკქფტ BFM გაიდლაინების მიხედვით.
საქართველოში მოქმედებს პალიატიური მზრუნველობის სახელმწიფო პროგრამა, იგი მოიცავს არა მხოლოდ ტკივილგამაყუჩებელი მედიკამენტით და სპეციალური ფორმის რეცეპტით შესაბამისი პაციენტების უზრუნველყოფას, ასევე სამედიცინო მომსახურებას როგორც სტაციონარულად, ასევე ამბულატორიულად. საჭიროების შემთხვევაში პაციენტები უზრუნველყოფილი არიან მორფინის (როგორც ინექციური და ისე ტაბლეტირებული ფორმა) და ნარკოტიკული საშუალებების გამოსაწერი სპეციალური რეცეპტით”.
კარგი იქნებოდა, თუ ჯანდაცვის სამინისტრო უფრო კონკრეტულად და გასაგებად ჩამოაყალიბებდა პასუხებს იმ პრობლემებზე, რომლებზეც ჩვენმა რესპონდენტმა ისაუბრეს. სამწუხაროდ, ამჯერად მათგან კონკრეტული პასუხები ვერ მივიღეთ.