სკანდალი! ქართველმა ექიმებმა გოგოს სიმსივნის დიაგნოზი დაუსვეს, თურქეში კი 26 ლირიანი წამლით განიკურნა

უკვე იმდენი შემთხვევაა, როცა საქართველოში პაციენტს ძვირადღირებული კვლევებით სიმსივნე დაუდგინეს და სასწრაფო ოპერაციაც ურჩიეს, მაგრამ უცხოეთში ჩატარებული გამოკვლევებით ეს დიაგნოზი არ დაუდგინდათ, რომ გაჩნდა კითხვები: რისი ბრალია ეს, ექიმები არიან არაკომპეტენტურები თუ მიზეზი უხარისხო აპარატურაა? ამ კითხვებზე პასუხების მოძებნა ვცადეთ და ორ ქალს ვესაუბრეთ, რომლებმაც საკუთარ თავზე იწვნიეს ბიუროკრატიული ბარიერები, ბევრი სხვა პრობლემაზეც, რომელთა წინაშეც დღეს ონკოპაციენტები დგანან.

….

   მათემატიკოსი ანა მაზანიშვილი 49 წლის არის, ის ონკოპაციენტია. რამდენიმე წლის წინ სიმსივნის დიაგნოზი დაუსვეს და ორივე მკერდი მოკვეთეს, ასევე ამოკვეთეს საშვილოსნო და საკვერცხეები. ბევრი რამის გადატანა მოუხდა, რომ კვლავ ფეხზე დამდგარიყო. ამჟამად არამხოლოდ საკუთარ ავადმყოფობას ებრძვის, სხვა ონკოპაციენტების გვერდში დგომასაც ცდილობს. მათი წუხილი და პრობლემები ანამ შესანიშნავად იცის.

  – ანა, ხშირად წერენ, რომ პაციენტს საქართველოში მძიმე დიაგნოზი დაუსვეს, მაგრამ უცხოეთში გადამოწმების შემდეგ ეს არ დადასტურდა. რა ხდება, ასე ხშირად რატომ ცდებიან ქართველი მედიკოსები, ან თქვენ თუ იცით მსგავსი ისტორიები?

– გასულ წელს მე და ჩემი მეგობარი, სამი შვილის დედა, სტამბულში ძალიან გაღიზიანებულები წავედით, რადგან საქართველოში მას უთხრეს, რომ თირკმელი უნდა ამოეკვეთა. იქიდან კი ბედნიერები წამოვედით. აღმოჩნდა, რომ 26 ლირა ღირდა ის მედიკამენტი, რომელიც მას სჭირდებოდა და პრობლემა ასე მარტივად მოგვიგვარეს.

   – საქართველოში მცდარი დიაგნოზი დაუსვეს?

– დიახ. შარდში სისხლი ჩნდებოდა და სიმსივნე დაუდგინეს. მერე აღმოჩნდა, რომ თურმე საკვლევი აპარატი, რომლითაც ეს გოგო გამოიკვლიეს ერთ-ერთ პრესტიჟულ ქართულ კლინიკაში, არ მუშაობდა და კარგად ვერ დაათვარიელეს ორგანო. მიუხედავად ამისა, ისე დაარწმუნეს, რომ სიმსივნე ჰქონდა, საწყალი თურქ ექიმებს ეხვეწებოდა, სიმართლე ეთქვათ. ვეღარ იჯერებდა, რომ სიმსივნე არ ჰქონდა.

არსებობს კვლევა, რომელსაც ჰქვია “პეტი” (ოზიტრონულ-ემისური ტომოგრაფია – PET-CT. უახლოესი ტექნოლოგია, რომელიც სხვა ტომოგრაფიულ კვლევებთან შედარებით სიმსივნეს აღმოაჩენს მაშინაც კი, როცა ჯერ კლინიკური გამოვლინებაც არ შეინიშნება. ავტ.) და საქართველოში ეს კვლევა არის არაეფექტური.

 – რატომ?

– აქ ჩამოტანილ რადიოაქტიურ ნივთიერებას, რომლის საშუალებითაც ხდება დიაგნოსტიკა, ნახევრად დაშლის პერიოდი უკვე გასული აქვს. ფაქტობრივად ეს მასალა საქართველოში უვარგისი ჩამოდის. გაგიკვირდებათ და, ასეთ კვლევას სახელმწიფო აფინანსებს.

– იცის სახელმწიფომ ამის შესახებ?

– წესით, უნდა იცოდეს. ეს იზოტოპი საქართველოში არ არსებობს და დანარჩენს რომ მიხვდე, ელემენტარული ფიზიკის ცოდნაა საჭირო. კვლევა ობიექტური რომ იყოს, ეს იზოტოპი საქართველოში უნდა აწარმოონ. დანადგარი, რომელშიც აღნიშნულ ნივთიერებას დებენ, შეიძლება ძალიან ძვირფასია, მაგრამ საქმეს მაინც ეს იზოტოპი აკეთებს, რომელიც აეროპორტშივეა უვარგისი. მას მოქმედების ვადა აქვს წარმოებიდან 4 საათი და აქ რა ხარისხისას იყენებენ, თქვენც მიხვდებით. ამ კვლევით რა შედეგი უნდა მივიღოთ?

– სხვა ქვეყნებში, მაგილითად, თურქეთში როგორ იკვლევენ?

– თურქეთში “პეტისთვის” წინასწარ ეწერები. ამ ქვეყანაში არის ამ იზოტოპის ქარხანა და ყველა პაციენტისთვის ახალი მოაქვთ მითითებულ დროს. ამიტომაც სვამენ თურქეთის კლინიკებში ზუსტ დიაგნოზებს და ჩვენთან – ვერა.

არის შემთხვევები, როცა საქართველოში ონკოპაციენტს უთხრეს, თითქოს გამოჯანმრთელდა, მაგრამ სამ თვეში გარდაიცვალა. აბსურდია, განკურნებიდან ორ თვეში ადამიანს მეოთხე სტადიის სიმსივნე აღმოაჩნდეს.

– მხოლოდ “პეტი” ქმნის საქართველოში პრობლემას?

– არა, “ემერაიზეც” (მაგნიტურ-რეზონანსული და კომპიუტერული ტომოგრაფია. ავტ.) იგივე ხდება და სხვა კვლევებზეც. ცუდი რამ უნდა ვთქვა: საქართველოში უნდა ვიცოდეთ, რომელ ექიმთან მივდივართ, რომელ კლინიკაში ვხვდებით, ვის მიერ წამოებულ მედიკამენტს ვიღებთ.

– არადა სწორი დიაგნოზის და მკურნალობის შემთხვევაში ეს დაავადება იკურნება.

– არიან ქალები, რომელთაც ჩაიტარეს ადეკვატური მკურნალობა და დღეს თავს კარგად გრძნობენ. თუ ონკოპაციენტს აქვს საშუალება, სრულყოფილად იმკურნალოს, სიმსივნეს ამარცხებს, მაგრამ ბევრი ოჯახი ამას ვერ ახერხებს. უმძიმესი ისტორიების მოყოლა შემიძლია.

– მაინც მოგვიყევით, ანა, უნდა ვიცოდეთ სიმართლე…

– ახალი ამბავია: ქუთაისელი ონკოპაციენტი ჩვენთან დაგვიანებით მოვიდა. როგორც აღმოჩნდა, ის მალავდა ამ დაავადებას, რადგან იცოდა, ოჯახს უჭირდა და ვერ დაეხმარებოდა მკურნალობის ჩატარებაში. ქალი დაბალშემოსავლიანი პედაგოგი იყო. მითხრა, შვილების უსახლკაროდ დატოვება არ მინდოდაო. დახმარებისთთის არავის მიმართა. ამბობდა, რომ გაიგებენ, კიბო მაქვს, სალაპარაკოს გახდიანო (სამწუხაროდ, სხვა პრობლემებთან ერთად არსებობს სტიგმაც, რომელიც ასევე უნდა დავძლიოთ).

ის ქალი ჩემთან მოსვლიდან ორ კირაში გარდაიცვალა. ვთვლი, რომ ის ოჯახურმა გაჭირვებამ და სტიგმამ იმსხვერპლა.

– როცა სიმსივნის დიაგნოზს დაუსვამენ ადამიანს, რა თანხა უნდა ჰქონდეს ოჯახს, რომ პაციენტს სიკვდილი აღარ დაემუქროს?

– თანხის ოდენობა დამოკიდებულია სიმსივნის ტიპზე. მარტივი შემთხვევის დროს, როცა მხოლოდ ქიმიოთერაპია და სხივი სჭირდება, დაახლოებით 30.000 ლარი მაინც არის საჭირო. პირადად მე 10.500 ლარი გადავიხადე სხივების ერთ კურსში. ზოგს ოპერაციასაც უკეთებენ და ცხადია, მისთვის მეტია საჭირო. ამის შემდეგაც საჭიროა სხვა მედიკამენტის მიღება. პირადად მე მუდმივად ვიღებ ჰორმონს, რომელიც მცირე თანხა ნამდვილად არ ღირს.

– სახელმწიფოც ხომ აფინანსებს ქიმიოთერაპიის კურსს?

– სტანდარტით შემოტანილი ქიმიოთერაპიული მედიკამენტის კურსის გადასახადის 70 პროცენტს აფინანსებს სახელმწიფო. სხივური თერაპიის 40-50 პროცენტიც ფინანსდება და ჰორმონოთერაპიის გარკვეული პრეპარატებიც. მიუხედავად ამისა, ონკოპაციენტებს საკმაოდ დიდი ფინანსების მოძიება უხდებათ, რასაც ბევრი ვერ ახერხებს.

უამრავი პაციენტია, რომელთაც იმდენი ფულიც არ ჰქონდათ, რომ ჩაეტარებინათ ყველაზე აუცილებელი ბაზისური კვლევა, რომელიც არ ფინანსდება – იმუნოჰისტოქომია. მათ ორგანიზაცია “ევროპა დონა ჯორჯიას” მეშვეობით დავეხმარეთ.

ქიმიოთერაპიის დროს დამხმარე მედიკამენტებიც არის საჭირო, რომლის შეძენის საშუალება ბევრს არ აქვს. გარდა ამისა, ამ პერიოდში ადამიანს ხელშეწყობა უნდა საკვებით, რადგან ამ დროს ვითარდება დისბაქტერიოზი და ამისათვის დამატებითი მედიკამენტებია საჭირო.

ჰერ დადებითი სიმსივნის დროს აუცილებელია პრეპარატი “ჰერცეპტინი”. თბილისის მერია აფინანსებს ამ პროგრამას. ირაკლი ფავლენიშვილის ინიციატივით თბილისის ბიუჯეტში ჩაიდო ეს ხარჯი და თბილისში მცხოვრებ ონკოპაციენტებს სიცოცხლის შანსი მიეცათ. ამაში ჯანდაცვის სამინისტროც ჩაერთო. როცა პირველად აღმოაჩნდება პაციენტს მესამე სტადიის ჰერ დადებითი, მას აფინანსებენ რეგიონშიც, მაგრამ, სამწუხაროდ, მეოთხე სტადიის მეტასტაზურ პაციენტებს, რომლებიც რეგიონებში ცხოვრობენ, “ჰერცეპტინი” არ უფინანსდებათ.

ეს მედიკამენტი ქიმიის წამლების სიიდან თავის დროზე შეცდომით ამოიღო ზურაბ ჭიაბერაშვილმა და დაფინანსებაც ამიტომ მოეხსნა. წლებია ვიბრძვით, რომ ისევ დავაბრუნოთ ამ სიაში, მაგრამ ვერ ვახერხებთ.

ვინც ჰორმონოთერაპიას და ქიმიოთერაპიას გადის, ძვლები ერეცხებათ კალციუმისგან, რაც იწვევს ოსტეოპოროზს. მე ოსტეოპენია დამემართა და 2 წელი ვისხამდი “ზომეტას”. როცა მეტასტაზი ძვალზეა და სიმსივნე მეოთხე სტადიაშია, მას სხვა მედიკამენტით ვერ უმკურნალებ. როგორ შეიძლება, ამ ადამიანებს წამალი არ ჰქონდეთ? რატომ უნდა გავწიროთ ისინი საშინელი ტკივილისთვის?

– ,,სარკის” წინა ნომერში გორელი მსახიობი მაია ტურაშვილი გვიყვებოდა თავის პრობლემებზე, რომელსაც მეოთხე სტადიის სიმსივნე აქვს, რეგიონებში კი ამ სტადიის მქონე პაციენტებს არ აფინანსებენ. უმძიმესი ისტორიაა. რატომ მოხდა ადამიანების ასეთი გადარჩევა?

– სახელმწიფოსთვის პრიორიტეტი უნდა იყო ადამიანის სიცოცხლე, მაგრამ საქართველოში ასე არ არის. ერთ-ერთ ჩინოსანს ვესაუბრე ამ საკითხებზე და ვკითხე, სამართალი სად ვნახო-მეთქი. მიპასუხა, არ ვიცი, სისტემა ასეა მოწყობილი, რომ სახელმწიფოსთვის მეოთხე სტადიის ონკოპაციენტების მკურნალობა პრიორიტეტული არ არისო.

მინდა, საზოგადოებამ იცოდეს, რომ ხშირად მეოთხე სტადიის დროსაც ხდება პაციენტების სრული გამოჯანმრთელება და როგორ შეიძლება მათ წამალზე ვუთხრათ უარი? უწამლობის შედეგად სიმსივნე იღვიძებს და აგრესიული ფორმით ავლენს თავს.

ჩინოსნებისთვის ასეთი გადაწყვეტილების მიღება მარტივი შეიძლება იმიტომაც არის, რომ ამ ადამიანებს პირადად არ იცნობენ, არ მოუსმენიათ მათგან, როგორ ელოდებიან წამალს, როგორ უნდათ სიცოცხლე. ონკოლოგია ყველა პროგრესულ ქვეყანაში პრიორიტეტულია და ჩვენ რატომ არ უნდა ვთვლიდეთ პრიორიტეტულად?

მედიკამენტები “ზომეტა” და “იქსგევა” ძვალზე მეტასტაზებს შველის. ეს მედიკამენტები არის ძვლების ქიმია, მაგრამ პაციენტებს არ უფინანსდებათ. ეს წამლებიც ძვირი ღირს. 28 დღეში ერთხელ სჭირდება ავადმყოფს. მისი შეძენა ფინანსურად წელში წყვეტს მათ ოჯახებს. სხვა მედიკამენტების ჩამოთვლაც შემიძლია, რომლებიც სასიცოცხლოა ასეთი ავადმყოფისათვის, მაგრამ არ ფინანსდება.

– ჯანდაცვის სამინისტროს მაღალჩინოსნები სწორედ ონკოპროგრამების არსებობით ამაყობენ. ამბობენ, რომ ასეთ პაციენტებს სახელმწიფო სრულფასოვნადეხმარება და რა გამოდის, ეს ადამიანები საზოგადოებას ატყუებენ? მე ვიცი, რომ პრევენციის პროგრამები მართლაც არსებობს.

– სახელმწიფოს რომ გააჩნია სკრინინგის პროგრამა, კარგია და გვაძლევს საშუალებას, იმ დროს აღმოვაჩინოთ სიმსივნე, როცა არის საშუალება, რომ მას ეშველოს. თუმცა მიმართვიანობა არის მხოლოდ 10 პროცენტი. არ მიდიან გამოკვლევებზე. მიზეზი ზოგჯერ სტიგმაა, ზოგჯერ ავადმყოფობის შიში და ზოგჯერად ნდობისა და ინფორმაციის ნაკლებობა. სოფლის მოსახლეობას არც კი სმენია ასეთი პროგრამების შესახებ.

რამდენჯერმე თავად მივმართე სახელმწიფოს წარმომადგენლებს, რომ წელიწადში ერთხელ სავალდებულო გასინჯვები დაეწესებინათ. ასეთი პრევენციული მექანიზმი წინათ არსებობდა, შემდეგ კი გაწყდა ის რგოლი, რომელიც პაციენტსა და სახელმწიფოს შორის იყო. წელიწადში ერთხელ ყველა ადამიანის სავალდებულო გასინჯვით ბევრი ავადმყოფობის პრევენცია მოხდება, მაგრამ ამის გაკეთებაც არ უნდათ.

კიდევ ბევრ საკითხში მოვიკოჭლებთ, თუნდაც იმაში, რომ არ ვიცით, რამდენ პაციენტს აქვს მეოთხე სტადიის სიმსივნე. როდესაც მივდივარ და ვითხოვ სახელმწიფოსგან, ამ პრეპარატის დაფინანსება გვჭირდება-მეთქი, ცხადია, მეკითხებიან, რამდენ პაციენტს სჭირდება. მე ზუსტი პასუხი არ მაქვს.

– სტატისტიკა ვინ უნდა გააკეთოს?

– არსებობს ონკორეგისტრი, რომელსაც აწვდიან დაავადებათა კონტროლის სამსახურს. მათ აქვთ ზოგადი სტატისტიკა, მაგრამ კონკრეტული – არა.

…

საქართველოში არასწორ დიაგნოსტიკურ კვლევებთან დაკავშირებით ჯანდაცვის სამინისტროს პრესსამსახურს შევეხმიანეთ. საბოლოოდ კი ერთაბზაციანი განმარტება მივიღეთ ჯანდაცვის სამინისტროს სამედიცინო საქმიანობის სახელმწიფო რეგულირების სააგენტოსგან.

მათი თქმით: “ნებისმიერი ფარმაცევტული პროდუქტის, მათ შორის რადიოფარმაცევტული სამკურნალო/სადიაგნოსტიკო საშუალებების გამოყენების წესები და პირობები ასახულია მწარმოებლის მიერ შემუშავებულ გამოყენების ინსტრუქციებში, რომლებიც საჯაროდ ხელმისაწვდომია და სამედიცინო დაწესებულებები ვალდებულნი არიან, ინსტრუქციაში მითითებული პირობების დაცვით გამოიყენონ ისინი”.

ნელი ვარდიაშვილი

წყარო: ჟურნალი ,,სარკე”