ქართულ-ებრაული
,, ჩვენ გავაღვიძებთ სოხუმის ძველ სინაგოგას!”_ მსოფლიო ქართველ ებრაელთა მთავარი რაბინი
მსოფლიო ქართველ ებრაელთა მთავარი რაბინის, იაკობ გაგულაშვილის სიტყვას ვუსმენდი – წარმოთქმულს სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 2019 წლის 20 ივნისი იყო. ქართველთა და ებრაელთა მრავალსაუკუნოვანი მეგობრობის აღსანიშნავად, სოხუმის უნივერსიტეტის ადმინისტრაციის წარმომადგენლები, პროფესორ-მასწავლებლები და სტუდენტები საქართველოს დამსახურებულ მწვრთნელს, რეკორდსმენ კომენტატორს, ბრწყინვალების ორდენის კავალერს და არაერთი აღიარების მფლობელს, ბატონ ჯამლეტ ხუხაშვილს შეხვდნენ. ღონისძიებაზე საპატიო სტუმრებად მიწვეულნი იყვნენ ისრაელის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საქართველოში, ბატონი შაბთაი ცური და მსოფლიო ქართველ ებრაელთა მთავარი რაბინი, იაკობ გაგულაშვილი. რაბი იაკობის გამოსვლამ სოხუმის, აფხაზეთის და მშობლიური ეზო-კარის მონატრების საოცარი ემოცია შემოიტანა დარბაზში:
ქალბატონებო და ბატონებო, მადლობას გეუბნებით ამ მშვენიერი საღამოს მოწყობისათვის, მადლობა თქვენ ახალგაზრდებო, თქვენ ქართველო ხალხო! სიმართლე გითხრათ, არც კი ვიცი საიდან დავიწყო. ჩვენს ჯამლეტს მინდა განსაკუთრებულად მივესალმო, ჩვენს ელჩს, ბატონ შაფთაი ცურს და მადლობა გადავუხადო მათ ბევრი კარგი საქმისთვის, რამაც კიდევ უფრო დააახლოვა ორი მეგობარი ქვეყანა. უნდა გითრათ, რომ ჯამლეტი მაინც ჯამლეტია. არიან ადამიანები, რომლებსაც რეკლამა არ სჭირდებათ, რაც არ უნდა ქება შევასხათ, რაც არ უნდა მოვეფეროთ, მოვამაღლოთ – ის მაინც ძველი ჯამლეტია, ხმაურიანი სახელით, გვარის დასახელებაც კი არაა საჭირო, ჰოდა, გაუმარჯოს ღმერთმა!
მინდა ვისარგებლო შემთხვევით და ჩემი ემოცია გაგიზიაროთ. ჩვენი ერი ლოცულობდა 2600 წელი, რომ დავბრუნებულიყავით იერუშალაიმში, მე ვთხოვ ღმერთს, თქვენი ლოცვა ღმერთმა უფრო ადრე მიიღოს და ვთხოვ გამჩენს, მომავალ წელიწადს დაუბრუნდეთ სოხუმს. არ გასულიყოს ასობით წელი და არც ათობით წელი. ბავშვებო, ახალგაზრდებო, შეიძლება თქვენს შორისაა მომავალი პრემიერი, ან შეიძლება პრეზიდენტიც, იცოდეთ, ცხოვრება გრძელდება, თქვენზე ბევრი რამაა დამოკიდებული, ყველაფერი მშვიდობიანი გზებით, მოლაპარაკებებით, სიფხიზლით, მეორე მხრის მონაცემების და სისუსტის სწავლით უნდა გააკეთოთ – რომ იცოდე, ვისთან გაქვს საქმე. ჩვენ რომ ჩავედით ისრაელში, გვახსოვს კარგად, ხრიოკი მიწა დაგვხვდა. უდაბნო ავაყვავეთ – უდაბნო. და ახლა გვაქვს ისრაელის სახელმწიფო გამწვანებული, აშენებული, აყვავებული, ქვეყანა საუკეთესო განათლებით, კულტურით – მე სხვანაირ გზას ვერ ვხედავ. ქართველი ხალხი უნიჭიერესი, უძლიერესი ხალხია, მდიდარი კულტურით, თქვენც შეძლებთ ამას. ვისაც ახსოვს თავის წარსული, ის თავის მომავალსაც კარგად დააწყობს, ჩვენ კი არსად წავსულვართ, ჩვენ ვიყავით, ვართ და ვიქნებით საქართველოში.
სოხუმი ჩემთვის სულ სხვა რამაა. დღევანდელი შეხვედრა ცოტა უცნაურიც კი არის. ვიცოდი, რომ მიპატიჟებული ვიყავით უნივერსიტეტში, მაგრამ რომელში – მხოლოდ ბოლო წუთს შევიტყვე. ჩემთვის ძალზე ძვირფასია ეს ქალაქი. სოხუმში დაიბადნენ ჩემი მშობლები, სოხუმის მიწას არიან მიბარებული ჩემი წინაპრები. გუშინ საყვარელ მეგობართან ერთად სენაკში ჩავედი. შორი გზა გავიარე. ჩავედი დილით, მონატრებული მივადექი ჩემ მშობლიურ სახლს, სადაც მე დავიბადე და გავიზარდე. ოთხი წლისამ დავტოვე საქართველო და წმინდა მიწაზე წავედი. პატარა ბავშვი ვიყავი, მაგრამ კარგად მახსოვს ბევრი რამე. მახსოვს ბაღის მასწავლებლის სახელი და სითბო, მახსოვს ჩვენი კარ-მიდამო ტელმანის ქუჩის 11 ნომერში, ჩვენს უკან სინაგოგა იყო, სახლიდან პატარა ბილიკივით გადავდიოდით ხოლმე სალოცავში. შევხვდი ოჯახს, რომელიც დღეს ჩვენს ძველ სახლში ცხოვრობს. სიმართლეს ვიტყვი, ვღელავდი მშობლიურ სახლთან შეხვედრისას. მივედი უკვე დაძველებულ კედელთან, თვალში ცრემლები ჩამიდგა. გამახსენდა დედა როგორ გვიმღეროდა პატარებს. ის 1 წლის წინ წაბრძანდა და გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე ტელეფონზე მისი ლამაზი სიმღერა ჩავიწერე, ის სიმღერა, რომელსაც ბავშვობაში შვილებს გვიმღეროდა. ჩავრთე ჩანაწერი, ტელეფონი კედელს გავუწოდე და ვუჩურჩულე, ვითომ ყური ჰქონოდა: – აი, დავბრუნდი!. ეს დადაჩემია, ქალი, რომელიც 48 წლის წინათ, ამ სახლში ამ სიმღერას მღეროდა, მოისმინე კიდევ ერთხელ მისი ხმა. ის აღარაა და მისი შვილი დაბრუნდა შენთან. ჰოდა გეუბნებით, ჩვენ არასოდეს აქედან არ წავსულვართ, ფიზიკურად წავედით, მაგრამ ჩვენი გულები აქაა იცოდეთ.
ვუსმენდი რაბი იაკობს – ფრიად გაოცებული მისი კარგი ქართულით, მან ხომ 4 წლის ასაკში დატოვა საქართველო და ჩემდა უნებურად, გონებამ შორეულ მოგონებაში გადამისროლა. წარსულის კადრებმა ელვის უსწრაფესად გამირბინა თვალწინ. 2005 წლის შემოდგომა იდგა. ისრაელიდან ბავშვთა ქორეოგრაფიული ანსამბლი იყო ჩამოსული ქართული კულტურის საერთაშორისო ფესტივალზე, ბატონი სიმონ ჯანაშვილის ხელმძღვანელობით. საქართველოს მხრიდან ჯგუფის კოორდინაცია მე ვიკისრე და ერთი კვირა ულამაზესი დღეები გავატარეთ ერთად . ერთ დღეს ბატონმა სიმონმა მითხრა, ეს ბავშვები სურამიდან წასული ებრაელების შვილიშვილები არიან და ძალიან უნდათ მამა-პაპის მშობლიური ეზო-კარი დაათვალიერონო. შევუსრულე. ფორმალობები მოვაგვარე, უკვე დაგეგმილ მარშრუტში ცვლილება შევიტანეთ და პატარები სურამში ჩავიყვანე. ენით აუწერელი ემოცია დატრიალდა ებრაელების ძველ უბანში. გამოვიდნენ მეზობლები, პატარებს ეფერებოდნენ, აკვირდებოდნენ, მათ ნაკვთებში ეძებდნენ ბავშვობისდროინდელ საყვარელ მეგობრებს, მეზობლებს, კლასელებს. ბევრმა იცნო კიდეც ვინ „ვისი გორისა იყო“. უცებ თვალი 5 წლის მოშკასკენ გამექცა, ყველაზე პატარა მოცეკვავისკენ. უპოვნია პაპამისის სახლი, ეტყობა ვიღაც მადლიანმა მიასწავლა. მიყრდობოდა ბიჭი შუბლით ჭიშკარს და რაღაცას ებუტბუტებოდა, ვეღარაფერს ამჩნევდა გარშემო. იყო მხოლოდ ის და პაპისეული სახლი. დღემდე გამოცანად დარჩა ჩემთვის რას ეჩურჩულებოდა ის წინაპრების ნასახლარს, რა დააბარა პაპამისმა ფუძის ანგელოზთან, ან რამხელა სიყვარული და მონატრება ჩამოიტანა იმ კაკალი გულით ბავშვმა წმინდა მიწიდან. წამის მეასედში დასრულდა ჩემი წარსულის კინოფირი – რაბი იაკობის ხმამ და ტაშმა რეალობაში დამაბრუნა.
